Er worden heel wat informatiebronnen (boeken, encyclopedieën, tijdschriften, woordenboeken, enz.) aangeboden, ook via het internet, gratis of tegen betaling. De mediatheken selecteren informatiebronnen op relevantie en kwaliteit en maken de informatie op gestructureerde wijze toegankelijk voor studenten en docenten. Daarbij onderscheiden we de volgende categorieën:
In deze module leer je welke informatiebronnen het meest geschikt zijn en hoe je een goede zoekactie uitvoert, want informatievaardig zijn betekent ook dat je even nadenkt voordat je allerlei woorden intypt in een zoekbalk.
Zoeken naar een naald in een hooiberg - https://pixabay.com/nl/naald-in-een-hooiberg-zoek-zoeken-1706106/ - Licensed under CC0 1.0 via Pixabay
Van sommige naslagwerken is er enkel een gedrukte versie beschikbaar, daarvoor moet je dus naar de mediatheek.
Klik op het volgende tabblad voor meer informatie over het zoeken van publicaties van een auteur of over een onderwerp.
Wat moet ik gebruiken?
Waarom eigenlijk?
Een catalogus bevat een beschrijving van boeken, tijdschriften en audiovisuele materialen, inclusief hun bewaarplaats (de precieze vindplaats naar een gedrukt exemplaar op de boekenplank of een directe link naar de elektronische versie).
Als je op zoek bent naar publicaties van een auteur of over een onderwerp kun je een catalogus goed gebruiken om je onderwerp zelf te leren kennen en te begrijpen. Maar ook om te weten wat onderzoekers denken over je onderwerpen en om de verschillende theorieën en hypotheses te kennen over aspecten van je onderwerp of deze juist te toetsen aan de bronnen. Om dezelfde redenen kun je ook databanken gebruiken, zie module 3.1 tabblad 'Databanken'.
Klik op het volgende tabblad voor meer informatie over databanken.
Een databank bevat de bibliografische referentie en soms ook de elektronische versie van wetenschappelijke publicaties, vaak tijdschriftartikelen.
Types databanken: (een combinatie van onderstaande is mogelijk)
http://librarygrits.blogspot.nl/2010/06/databases-are-like-scuba-diving.html - Licensed under CC BY-NC 3.0 via Library grits
Klik op het volgende tabblad voor meer informatie over naslagwerken.
Een naslagwerk bevat een hele reeks korte bijdragen over een woord, persoon of begrip.
Je gebruikt een naslagwerk als je basisinformatie over een bepaald onderwerp zoekt. Hierin vind je een relatief korte beschrijving over je onderwerp en vaak ook een selectieve literatuurlijst en nieuwe geschikte zoektermen over je onderwerp.
Van sommige naslagwerken is er enkel een gedrukte versie beschikbaar, daarvoor moet je dus naar de mediatheek.
Types naslagwerken:
Enkele voorbeelden van naslagwerken:
https://pixabay.com/nl/wikipedia-boeken-encyclopedie-1802614/ - Licensed under CCO 1.0 via Pixabay
Het volstaat NIET om alle mogelijke zoektermen lukraak in te typen. Om specifieke en gerichte informatie over je onderwerp terug te vinden, moet je zoektermen met elkaar combineren.
Er zijn vier belangrijke technieken om dit te doen:
https://pixabay.com/nl/puzzel-deel-3d-model-taak-1721271/ - Licensed under CC0 1.0 via Pixabay
Met Booleaanse operatoren kun je een zoekopdracht verfijnen of verbreden door ze tussen zoektermen te gebruiken. Er zijn drie Booleaanse operatoren: AND, OR en NOT.
AND betekent dat alle woorden voor moeten komen;
De AND-relatie gebruik je om twee (of meer) verschillende onderwerpen aan elkaar te linken;
Het zoekresultaat wordt beperkt, kleiner ten opzichte van het zoeken op één woord.
Bijvoorbeeld: Je bent op zoek naar een camping op één van de Waddeneilanden.
Zoektermen en relatie: campings AND Waddeneilanden
OR betekent dat ten minste één van de woorden voor komt in het zoekresultaat;
de OR-relatie gebruik je bij (bijna) synoniemen, meervoud/enkelvoud, verschillende spellingsvormen;
Het zoekresultaat wordt vergroot, uitgebreid ten opzichte van het zoeken op één woord.
Bijvoorbeeld: Behalve op campings wil je ook zoeken op hotels.
Zoektermen en relatie: campings OR hotels.
NOT betekent dat het aangegeven woord niet mag voorkomen;
de NOT-relatie gebruik je om een bepaald woord uit te sluiten;
het zoekresultaat wordt verkleind.
Bijvoorbeeld: Je wilt per se niet naar Texel.
Zoektermen en relatie: Waddeneilanden NOT Texel.
Verwar niet met de gewone spreektaal. Als je zegt 'Ik wil alles weten over katten én honden', dan zoek je naar informatie die over katten of over honden of over beide dieren gaat. Deze 'EN' uit de spreektaal komt dus overeen met de Booleaanse OR-operator.
Als je meerdere Booleaanse operatoren met elkaar combineert, gebruik dan haakjes. Ze geven prioriteit aan de zoektermen binnen de haakjes en verduidelijken de zoekactie. Haakjes geven aan welke woorden bij elkaar horen; vaak zijn dat woorden die over het zelfde gaan of met elkaar te maken hebben (bijv. synoniemen, enkelvoud/meervoud): bijv. (Campings OR Hotels) AND Waddeneilanden.
Type AND/OR/NOT met hoofdletters. Vaak zijn hoofdletters verplicht, bijv. in een zoekmachine.
Trunceren is het vervangen van een stukje van een woord door een wildcard, het truncatieteken. Dit betekent dat je zoekt naar woorden beginnend met of eindigend op het ingetypte woord. In de handleiding van het bestand waarin je zoekt, staat aangegeven welk teken hiervoor gebruikt wordt. Vaak is dit een *. Andere mogelijke truncatietekens zijn een ? of @.
Als je een truncatieteken achter een (gedeelte van een) woord typt, zoek je op wat je hebt ingetypt én alles wat er achter kan staan. Bijv.: varken* geeft: varken, varkens, varkenshouderij, varkensvoer, etc.
Als je een truncatieteken vóór een (gedeelte van een) woord typt, zoek je op wat je hebt ingetypt én alles wat er voor kan staan. Bijv.: *rozen geeft rozen, kasrozen.
|
Let op: In de meeste catalogi en databanken kun je niet tegelijk in één woord voor en achter het woord trunceren. |
|
Tip: Het is de kunst om niet té vroeg of té laat te trunceren in een woord. Als je op zoek bent naar informatie over "pollution" typ je "pollut* en niet bv. poll*. |
|
Let op: Je kunt niet trunceren als je met een zoekmachine zoekt. |
Als je alleen zoekresultaten wilt vinden die de ingegeven zoektermen in exact dezelfde volgorde moeten bevatten, zet dan je zoektermen tussen dubbele aanhalingstekens (".....").
Dit is vaak het geval bij begrippen die uit meerdere woorden bestaan, bijv. "food design". Zonder aanhalingstekens wordt het geïnterpreteerd als food AND design. Met aanhalingstekens wordt het geïnterpreteerd als food design.
Bij geavanceerd zoeken is het vaak mogelijk om aan te geven in welke velden je wilt zoeken. Zo kun je bijv. aangeven dat je alleen in het zoekveld "titel" wilt zoeken.
Niemand is bereid om honderden of duizenden zoekresultaten allemaal afzonderlijk te beoordelen op hun relevatie. Het is dus zaak om op een verstandige manier maximaal enkele tientallen zoekresultaten te krijgen zonder relevante zoekresultaten overboord te gooien.
Hieronder volgt een aantal tips die je kunt gebruiken als je veel te veel zoekresultaten krijgt.
Het is frustrerend om geen zoekresultaten te krijgen. Het is natuurlijk mogelijk dat de databank in kwestie inderdaad niet leidt tot relevante informatie over je onderwerp. Probeer dan eens een van de volgende tips als je weinig of geen zoekresultaten krijgt.
