Auteursrechten (NL): Kort gedeelte

Sinds 1 januari 2021 geldt in het hbo een onderwijsbeperking-regeling, genaamd Easy Access-regeling (hbo). Hiermee is het hergebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal binnen het hoger onderwijs een stuk eenvoudiger geworden. Uit auteursrechtelijk beschermd werk mogen docenten, zonder vooraf toestemming aan de rechthebbende(n) te vragen, delen gebruiken ter toelichting van het onderwijs. De hogescholen dragen hiervoor jaarlijks een bedrag per student af aan Stichting UvO (Uitgeversorganisatie voor Onderwijslicenties). Deze organisatie verdeelt de vergoedingen onder de uitgevers.

Bovenstaande infographic toont in het kort het toegestane hergebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal. Hieronder worden de mogelijkheden nader toegelicht.

Voorwaarden Easy Access-regeling (hbo)

• Digitaal hergebruik is op de grond van de Easy Access-regeling (hbo) alleen toegestaan voor zover het in de eigen, besloten elektronische leeromgeving (ELO) van de hogeschool plaatsvindt voor onderwijs zonder winstoogmerk.
• De persoonlijkheidsrechten van de maker(s) dienen in acht te worden genomen door de bron en de naam van de maker(s) op duidelijke wijze te vermelden.
•  De Easy Access-regeling (hbo) is niet van toepassing op overheidspublicaties, tenzij het auteursrecht op (een specifieke) overheidspublicatie(s) is voorbehouden.

Maximaal 50 pagina's, maar niet meer dan 25% van het werk: je mag uit tekstuele werken (boeken, e-books, tijdschriften, proza, bladmuziek, etc.) max. 50 pagina's overnemen en op de elektronische leeromgeving (ELO) plaatsen, mits dat niet meer is dan 25% van het hele werk. 

Voorbeelden boek:

• Uit een boek met 200 pagina's mag je 50 pagina's overnemen.
• Uit een boek met 196 pagina's mag je maar 49 pagina's overnemen.
• Uit een boek met 937 pagina's mag je nog steeds 50 pagina's overnemen.

Voorbeeld artikel: 

Voor artikelen betekent dit in de praktijk veelal dat één artikel uit één nummer van een tijdschrift volledig op de ELO mag worden geplaatst. Eén artikel vormt namelijk zelden meer dan 25% van het gehele werk (in het geval van tijdschriften is dat één aflevering/nummer van een tijdschrift).

In deze gevallen geldt:

• Voor deze overname is geen toestemming vooraf nodig.
• Een vergoeding wordt jaarlijks aan afgedragen door de hogeschool.

Lange overnames

Wil je meer overnemen dan een kort gedeelte? Dit wordt beschouwd als een lange overname. Lange overnames zijn niet afgekocht met de Easy Access-regeling (hbo) en moeten jaarlijks gerapporteerd worden. Tenzij toestemming is geregeld via een (mediatheek)licentie, de uitgever of anderszins, is bij lange overnames altijd vooraf toestemming van de auteursrechthebbende noodzakelijk. Neem in dat geval contact op met het AIP van je hogeschool. Zij kunnen adviseren en de toestemming registreren. Eventuele (terugkerende) kosten voor gebruik van lange overnames komen ten laste van de betreffende opleiding of onderwijsmodule.

Meervoudige overnames

Voor meervoudige overnames (meerdere korte overnames uit hetzelfde werk) is vooraf toestemming van de auteursrechthebbende noodzakelijk.

Voorbeelden:

• Wanneer je twee keer voor hetzelfde vak uit één boek 30 pagina's overneemt (2 × 30) is dat een meervoudige overname.
• Wanneer je 50 pagina's overneemt en je collega-docent ook 50 pagina's uit hetzelfde werk gebruikt bij een ander vak voor dezelfde opleiding, is dat een meervoudige overname.
• Neem je twee artikelen uit hetzelfde nummer van een tijdschrift over, en vormen deze samen meer dan 25% van het nummer of meer dan 50 pagina's, dan is dat een meervoudige overname.

Deze meervoudige overnames vallen, net als de lange overnames, buiten de Easy Access-regeling (hbo)! Neem ook in dat geval contact op met het AIP van je hogeschool.

Maximaal 50 auteursrechtelijk beschermde afbeeldingen in een pdf of presentatie: gebruik je voor het maken van een presentatie meerdere bronnen en gebruik je telkens een paar afbeeldingen uit één bron (boek, artikel, website, etc.), dan mag het totale aantal auteursrechtelijk beschermde afbeeldingen max. 50 zijn. Je mag daarnaast ook onbeperkt afbeeldingen met een (CC-)licentie gebruiken.

Maximaal 25 afbeeldingen uit één bron: baseer je een vak op één bron (bijvoorbeeld een boek), dan mogen er max. 25 afbeeldingen uit die ene bron worden gebruikt in presentaties of pdf's op de elektronische leeromgeving (ELO).

Maximaal 10 van één maker: kun je achterhalen dat alle afbeeldingen in een bron (bijvoorbeeld een boek) hetzelfde maker hebben, dan mogen er maar 10 afbeeldingen worden gebruikt in presentaties of pdf's op de ELO.

In deze gevallen geldt:

• Voor deze overname is geen toestemming vooraf nodig.
• Een vergoeding wordt jaarlijks aan afgedragen door de hogeschool.

Wil je meer afbeeldingen uit een bron gebruiken? Of heb je meerdere presentaties op de ELO staan waarin in totaal meer dan de genoemde aantallen afbeeldingen uit een bron worden gebruikt? Neem in dat geval contact op met het AIP van je hogeschool.

Kijk voor tips over het gebruik van afbeeldingen bij Beeldmateriaal.

Interessante links:

• Veelgestelde vragen voor hogescholen (Stichting UvO)

Nog meer informatie nodig? Neem contact op met het Auteursrechten Informatiepunt (AIP) van je instelling. De medewerkers van het AIP informeren en adviseren je graag.

• Easy Access-regeling
• Hoeveel tekst mag je overnemen?
• Hoeveel afbeeldingen mag je gebruiken?
• Meer weten